Sperm Sayısı ve Sperm Kalitesi Nasıl Arttırılır?
Sperm Sayısı ve Kalitesi Nasıl Arttırılır?
Döllenme, sperm ve yumurtanın birleşmesiyle gerçekleşir. Sperm, uzun bir yol izleyerek yumurtaya ulaşır. Spermin bu yolculuğu başarıyla gerçekleştirerek bir embriyo oluşturabilmesi için sağlıklı ve hareketli olması gerekir. Sperm kalitesindeki bir bozulma embriyonun oluşmasına engel olabilir. Peki; sperm kalitesi nedir, sperm kalitesini artırmak mümkün müdür? Gelin, bu soruların cevaplarını birlikte inceleyelim.
Sperm Kalitesi Nedir?
Partnerinizle yakın zamanda bebek sahibi olmayı planlıyorsanız "Kaliteli ve sağlıklı sperm nasıl olur?" ve "Sperm sayısı kaç olmalı?" gibi soruların cevabını merak edebilirsiniz. Erkeklerde sperm sağlığı, üç farklı unsur dikkate alınarak değerlendirilir. Bu unsurları şöyle detaylandırabiliriz:
1-Miktar: Bir ejakülasyonda yani boşalmada meninin milimetrede en az 15 milyon sperm içermesi gerekir. Menide bu sayının altında sperm tespit edilirse sperm sayısının düşük miktarda olduğu söylenebilir. Normal sperm sayısı da mililitre başına 15 milyondan 200 milyona kadar değişiklik gösterebilir.
2-Hareketlilik: Yumurtanın döllenebilmesi için spermin rahim ağzı, rahim ve fallop tüpleri boyunca hareket etmesi gerekir. Başarılı bir döllenme için menideki spermlerin en az %50'sinin hareketli olması beklenir. Daha azı gebelik olasılığını düşürebilir.
3-Yapı (Morfoloji): Spermlerin yapısı, miktar ve hareketlilik kadar önemli olmasa da sperm kalitesini etkiler. Sağlıklı spermlerin oval kafaları ve uzun kuyrukları bulunur. İdeal yapıdaki spermler, yumurtaya daha kolay ulaşabilir.
Hekiminiz, sperm kalitenizi ölçmek için meni örneğinizi bahsettiğimiz 3 faktöre göre analiz eder. Gerekli durumlarda en doğru sonuçları almak için farklı zamanlarda alınan ayrı 3 meni örneğinin de test edilmesini isteyebilir. Sonuçlara göre sizi bilgilendirerek ihtiyaç hâlinde tedavi planınızı oluşturur. Tedavi planı içinde bazı yaşam tarzı değişiklikleri de tavsiye edebilir.
Sperm sağlığı hakkında bilgi sahibi olmak isteyen ancak doktora gitmekten kaçınan birçok erkek "Evde sperm kalitesi nasıl anlaşılır?" sorusunun cevabını merak eder. Eczanelerde çeşitli sperm testleri bulunur. Ancak evde sperm testi doktorların tavsiye etmediği bir prosedürdür. En doğru sonuçlar için uzman bir hekime başvurmanız ve gerekli desteği almanız önem taşır.
Sperm Sayısı Yaşa Göre Değişir mi?
Sperm sayısı, aynı kadınlardaki yumurta sayısı gibi yaş ilerledikçe azalır. Bu durum, son derece normaldir ve sağlık açısından bir risk teşkil etmez. Bir erkeğin 20 yaşındaki sperm sayısıyla 40 yaşını geçtikten sonraki sperm sayısı aynı olmaz.
Aynı zamanda ileri yaşlarda yalnızca sayıda değil, şekil ya da hareketlilikte de değişiklikler görülebilir. Bu noktada "En verimli sperm ne zaman olur?" sorusunun yanıtında yaş, önemli bir faktör olabilir. Ancak bu, genel sağlık durumuyla ilişkili olduğundan bireyden bireye değişir.
Yaşla azalan erkek spermi sayısı birçok kişi için umut kırıcı görünebilir. Fakat bu noktada sperm sayısı daha önce değindiğimiz ideal değerin altına düşmediği takdirde her zaman gebelik yaşanma olasılığının bulunduğunu söylemek mümkündür. Temelde sperm sayısı ne kadar çoksa olasılık da o kadar yüksektir.
Sperm Sayısı ve Kalitesi Neden Düşer?
Sperm sayısının ve kalitesinin düşmesinin çevresel ve fiziksel birçok farklı sebebi olabilir. Bu sebeplerden bazılarını birlikte inceleyelim:
1-Varikosel: Varikosel, testisi boşaltan damarların şişmesidir. Bu durum, sperm kalitesinin düşmesinin nedenlerinden biri olabilir.
2-Enfeksiyonlar: Epididimit (meni kanalı iltihabı), orşit (testis iltihabı), bel soğukluğu, HIV gibi enfeksiyonlar sperm üretimini olumsuz yönde etkileyip sperm sağlığını bozabilir.
3-Hormonal dengesizlikler: Sperm üretimi son derece komplike bir süreçtir. Hipotalamus, hipofiz ve testislerde üretilen hormonlar sperm oluşumunda görevlidir. Bu bölümlerde salgılanan hormonlarda herhangi bir dengesizlik sperm üretimini etkiler. Ayrıca tiroid ve adrenal bezdeki değişiklikler de sperm üretimi ve kalitesinde belirli ölçüde etkiye sahiptir.
4-Tümörler: İyi huylu tümörler ya da kanser, doğrudan üreme organlarını etkileyebilir. Bununla birlikte üremeyle ilgili hormonu salgılamakla görevli hipofiz bezinde sorunlara yol açabilir. Hipofiz bezinin sağlıklı şekilde çalışmaması da sperm sağlığını riske atabilir. Ayrıca tümör tedavisi için uygulanan radyasyon, kemoterapi veya cerrahi müdahaleler de sperm kalitesi için sorun teşkil edebilir.
5-İlaç kullanımı: Testosteron replasman tedavisi, kas büyümesi için anabolik steroid kullanımı, bazı antifungal, antibiyotik ve ülser ilaçları sperm üretimini bozabilir.
6-Kimyasallara maruz kalmak: Benzen, toluene, pestisit, kurşun ve diğer ağır metallere maruz kalmak sperm sayısının düşmesine neden olabilir.
7-Testislerin aşırı ısınması: Testislerin yüksek sıcaklığa maruz kalması sperm üretimini ve fonksiyonunu olumsuz etkileyebilir.
8-Depresyon: Depresyon, fizyolojik etkiler yarabilir. Depresyonda olmak, dolaylı da olsa sperm konsantrasyonunun yani milimetredeki sperm sayısının azalmasına neden olabilir.
9-Obezite: Obezite sperm sağlığını doğrudan etkileyebileceği gibi sperm üretiminde rol oynayan hormonların dengesinin bozulmasına da yol açabilir.
Düşük sperm sayısının ana belirtisi, belirli bir süre boyunca herhangi bir korunma yöntemi uygulanmadığı hâlde çocuk sahibi olamamaktır. Bunun yanı sıra nadiren de olsa cinsel istekte azalma, testis bölgesinde ağrı veya şişlik, vücut kıllarında azalma gibi belirtiler de gözlemlenebilir. Düşük sperm kalitesi ya da sayısı yalnızca uzman doktorlar tarafından gerekli muayene ve testler sonucunda teşhis edilebilir.
Sperm Kalitesi, Hareketliliği ve Sayısı Nasıl Arttırılır?
Sperm kalitesini ve sayısını arttırmak için öncelikle altta yatan sebebin tespit edilmesi ve uygun tedavisinin uygulanması gerekir. Bunun dışında yapılabilecek bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve uygulamalar sperm kalitesini daha iyi hâle getirmenize yardımcı olabilir. Sperm kalitesini artırabilmek için yapabileceğiniz yaşam tarzı değişikliklerine birlikte bakalım.
Sperm Kalitesini Artıran Besinler Nelerdir?
Hareketli sperm sayısını arttıran bitkilerle üreme sağlığınızı dengeli bir hâle getirebilirsiniz. Gelin, erkeklerde sperm kalitesini arttırmak için beslenmenizde dikkat etmeniz gereken noktalara göz atalım:
Çinko Bakımından Zengin Beslenin
Çinko, sperm üretiminde ve kalitesinde önemli rol oynayan bileşenlerden biridir. Çinko bakımından zengin bir beslenme için günlük tüketebileceğiniz bazı besinler şöyle:
1-İstiridye, ıstakoz, yengeç gibi kabuklu deniz ürünleri,2-Kırmızı et,
3-Tavuk,
4-Hindi,
5-Yeşil yapraklı sebzeler,
6-Mantar,
7-Susam,
8-Kabak çekirdeği.
Antioksidan Alımına Özen Gösterin
Antioksidanlar sperm sayısında, şeklinde ve hareket düzeyinde iyileşmeler sağlayabilir. Ayrıca spermlerin DNA hasarını engeller. Antioksidan bakımından zengin besinlerse şunlardır:
1-Böğürtlen,2-Yaban mersini,
3-Ahududu,
4-Çilek,
5-Nar,
6-Kızılcık,
7-Bitter çikolata,
8-Enginar,
9-Lahana,
10-Fasulye,
11-Bamya,
12-Yeşil çay,
13-Kimyon,
14-Zerdeçal,
15-Zencefil,
16-Kekik,
17-Ceviz.
Folik Asit Tüketiminizi Artırın
B9 vitamini olarak da bildiğimiz folik asit, sağlıklı sperm gelişimi için son derece önemlidir. Ayrıca menideki anormal spermlerin sayısını azaltarak spermin yumurtaya başarılı bir şekilde ulaşma olasılığını yükseltebilir. Folik asit içeren ve sperm kalitesini artıran yiyeceklerden bazılarını sıralayalım:
1-Ispanak,2-Marul,
3-Kuşkonmaz,
4-Brokoli,
5-Brüksel lahanası,
6-Ciğer,
7-Avokado,
8-Muz.
Öğünlerinizde Omega 3 İçeren Gıdalara Yer Verin
Omega 3, sperm de dâhil olmak üzere tüm hücrelerin yapımında önemli rol oynar ve yapısında bulunur. Aynı zamanda yeterli düzeyde omega 3 almak, sperm sağlığını ve kalitesini destekleyebilir. Öğünlerinizde omega-3 alımını arttırmak için tercih edebileceğiniz bazı besin kaynaklarıysa şunlardır:
1-Uskumru,2-Somon,
3-Ringa balığı,
4-Sardalya,
5-Hamsi,
6-Havyar,
7-Keten tohumu,
8-Chia tohumu,
9-Kenevir tohumu,
10-Yumurta,
11-Semizotu.
12-Ceviz.
Daha sağlıklı spermlere sahip olmak için bahsettiğimiz en iyi sperm arttırıcı besinleri tüketmenin yanı sıra işlenmiş gıda tüketiminizi azaltmaya da dikkat edebilirsiniz. Tüm besin gruplarını içeren dengeli öğünler oluşturmaya, düzenli beslenmeye ve bol bol su içmeye özen gösterebilirsiniz
Hangi Yiyeceklerden Uzak Durmalısınız?
Sperm kalitesini olumsuz yönde etkileyebilecek yiyeceklere değinelim:
1-Çocuk sahibi olmak istediğiniz bir dönemdeyseniz soya ürünleri tüketimine ara vermelisiniz. Soya, sperm konsantrasyonunun düşmesine yol açabilir. Bu da gebelik şansını düşürebilir.
2-Birçok hastalıkla yakından ilişkisi olan işlenmiş etler, sperm hareketliliğinde değişikliğe ve sperm sayısında azalmaya sebep olabilir. Bu nedenle sosis, salam, pastırma gibi işlenmiş gıdaları beslenme listenizden çıkarın. Et yemek istediğinizde işlenmemiş taze etleri tercih edebilirsiniz.
3-Trans yağlar da hem sağlık hem sperm kalitesi için risklidir. Trans yağlardan uzak durmak, sperm sağlığınız için oldukça önemli.
4-Süt ürünlerinin insan sağlığı için pek çok faydası olsa da söz konusu sperm sağlığı olduğunda yüksek yağlı süt ürünleri doğru besinler olmayabilir. Yüksek yağ içeren süt ürünleri, sperm şekillerinde anormalliğin artmasına ve sperm hareketlerinin azalmasına sebep olabilir.
Alkol ve Sigarayı Hayatınızdan Çıkarın
Sperm kalitenizi arttırmak için yapmanız gereken en önemli şeylerden biri de alkol ve tütün ürünlerinden uzak durmak. Aşırı alkol alımı sperm sayısının azalması ve hareketlilik düzeyinin düşmesine yol açabilir. Anormal sperm morfolojisine sebep olabilir. Benzer şekilde sigara kullanımı da sperm hücrelerinde DNA hasarına ve sperm üretiminin bozulmasına yol açabilir.
Dar Giysilerden Uzak Durun
Dar pantolonlar veya iç çamaşırları da erkeklerde üreme sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu yüzden üreme sağlığınız ve sperm kalitesi için bol, rahat, pamuklu, serin tutan kıyafetler tercih etmenizde fayda var.
Fazla Kilolarınızdan Kurtulun
Obezite yani aşırı kilolu olmanın diyabet, kalp damar hastalıkları ve bazı kanser türleriyle yakından ilişkisi bulunur. Ancak daha önce de bahsettiğimiz gibi obezitenin zararları bunlarla sınırlı değil. Obez olmak, sperm üretiminin azalmasına yol açabileceği gibi sperm üretiminin tamamen durmasına da neden olabilir. Bunun yanı sıra kilo vermek için şok diyetlerden ya da sağlığınızı riske atabilecek diğer davranışlardan uzak durmaya dikkat etmelisiniz.
Egzersiz Yapmaya Özen Gösterin
Düzenli egzersiz yapmak, vücuttaki kan akışını iyileştirmeye ve iltihaplanma düzeyini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu sayede sperm kalitesini de iyileştirebilir. Sperm güçlendirici etki için bu egzersiz türlerini tercih edebilirsiniz:
1-Koşu, bisiklete binme, yüzme gibi kardiyovasküler egzersizler yapabilirsiniz. Böylece vücudunuzdaki kan dolaşımını dengeleyebilirsiniz.2-Sperm üretiminde kritik öneme sahip olan testosteron hormonu seviyenizi arttırmak için direnç egzersizlerini deneyebilirsiniz. Vücut ağırlığınızla çalışabileceğiniz gibi halter kaldırabilir, squat veya deadlift yapabilirsiniz.
3-Yoga pratikleriyle stres düzeyinizi önemli ölçüde azaltabilirsiniz. Bu sayede stresin sebep olabileceği hormonal değişikliklerin önüne geçerek vücudunuzun sağlıklı ve kaliteli spermler oluşturmasına yardımcı olabilirsiniz.
4-Sperm kalitesini iyileştirmek için tercih edebileceğiniz bir başka egzersiz türüyse kegel egzersizleridir. Bu egzersiz çeşidinin kadın sağlığı için faydalı olduğu gibi bir görüş öne çıkıyor olsa da erkeklerde de pelvik taban kaslarının güçlenmesine katkıda bulunur. Pelvik taban kaslarının güçlenmesi de sperm sağlığı için yararlıdır.
Bunlar dışında kendi ilgi alanınıza uygun şekilde bisiklet binme, pilates, tai chi gibi pratikleri de tercih edebilirsiniz.
Sperm Sağlığınızı Destekleyecek Takviyeler Kullanın
Hekimler, erkeklerde sperm kalitesi için gerekli gördükleri durumlarda sperm hareketliliğini ve sayısını artıran ilaçlar reçete edebilir. Siz de hekiminize danışarak sperm artırıcı ilaçlar, takviye gıdalar kullanabilirsiniz. Eğer ilaç kullanımını tercih etmiyorsanız %100 doğal olan glüten ya da laktoz gibi alerjen maddeler içermeyen Progeny M+Lycopene takviyemizi deneyebilirsiniz. Sperm kalitesi için gerekli olan tüm vitaminleri içeren ürünümüz sayesinde üreme sağlığınızı en iyi şekilde destekleyebilirsiniz.